Điều Khiển Bình Ca

Nguyễn Công Hùng

Đây là bài chia sẻ của anh (chú) Nguyễn Công Hùng, một thành viên của nhóm www.catruong.com qua một đề tài thảo luận về cách điều khiển bộ lễ Seraphim của ĐGM Phaolô Nguyễn Văn Hòa, một Bộ lễ được viết theo lối bình ca.

Để biết một cách rõ ràng về việc điều khiển các bài hát viết theo lối bình ca, chúng tôi khuyến khích các bạn nên tìm hiểu về "lối phác họa tiết tấu", được dạy chủ yếu trong các khóa ca trưởng cấp II.

Cách đây ít năm một câu hỏi tương tự cũng được nêu lên trong khóa hướng dẫn ca-trưởng tại địa phương. Do đó lúc này tôi có một chút kinh nghiệm để trao đổi với mọi người.

Nhờ vào hướng-dẫn của sách hát lễ La-tinh Gregorian Graduale do Vatican xuất bản, ta có thể suy ra cách giải quyết được vấn nạn "Bài hát này chẳng có nhịp điệu chi cả thì làm sao mà điều khiển được!"

Xin đưa ra "tâm-pháp" sau đây:

Áp dụng qui-ước ghi nhạc Gregorian chant : Các notes có dấu gạch-dọc (ictus) đặt ngay dưới thì được tính là phách mạnh (phách 1), các notes sau đó đương nhiên là những phách yếu (phách 2,3..)

Không hiểu các soạn-giả thánh-ca bình-ca VN có áp dụng qui-ước này không mà sao chẳng thấy một soạn phẩm nào được in-ấn với những phụ-ghi như thế! Thật điên-đàu cho các ca-trưởng thời âm-nhạc hiện-đại của chúng ta!

Tuy nhiên chúng ta có thể tự đặt vị trí các phách mạnh, yếu cho những giòng nhạc bình-ca mà chúng ta phải điều-khiển như sau:

• Các chữ quan trọng trong bản văn cần phải được hát nhấn thì tính là phách mạnh.
• Tất cả các chữ cuối câu phải rơi vào phách mạnh.
• Các notes lướt (slur notes) được tình là các phách yếu.
• Gạch phân câu (divisio major) tính thành 2 phách lặng (nghỉ).
• Gạch phân chi-câu (divisio minor) tính thành 1 pháchlặng (nghỉ)

Chú ý: thay vì gạch dọc (ictus) thì xin ghi bằng chữ "v" trên các note chỉ phách mạnh.
Cách ghi này chúng ta vẫn thường dùng.

Chia nhịp giòng nhạc bình-ca:

Định các phách mạnh xong ta sẽ có nhiều nhóm nhịp thay đổi trong giòng nhạc. Tổng số phách của mỗi nhóm cho ta biết các nhịp tương ứng. Dĩ nhiên nhịp trong bình-ca uyển chuyển và tử-số có thể là 2, 3, 4 ,5.

Đơn vị nhịp là "móc đơn", tốc độ thông thường là 120/phút.

"Thủ pháp" đến đây thì việc đánh nhịp đã qúa rõ ràng rồi, khỏi cần bàn nhiều hơn nữa. Chỉ có một loại nhịp 5 thì xin được gởi "đồ hình" phòng-hờ kèm theo mà thôi. (Xin xem đính kèm để thấy dễ hiểu hơn những điều hướng dẫn trên.)

Mong ước trao-đổi này hữu-ích cho những ai đang cần. Có gì chưa rõ, xin cứ tự nhiên hỏi. Tôi vui mừng được trả lời.

Cũng xin được đón nhận những trao-đổi gần xa để có dịp học hỏi thêm.

Thân mến trong Chúa Kitô.

Email: